Dlaczego mam wrażenie, że we wszystkim jestem beznadziejny? Analiza psychologicznych mechanizmów

Czy kiedykolwiek miałeś wrażenie, że bez względu na to, co robisz, nie możesz tego zrobić dobrze? Że zawsze jesteś o krok za innymi, o stopień niżej, lub porażką w porównaniu do swoich rówieśników? Jeśli tak, nie jesteś sam. To wszechobecne uczucie, że nie jesteś wystarczająco dobry, jest czymś, co doświadcza wielu ludzi. Spróbujmy zrozumieć, dlaczego tak się dzieje i jak zrozumienie pewnych mechanizmów psychologicznych może pomóc.

Rola zniekształceń poznawczych

Zniekształcenia poznawcze to sposoby, w jakie nasz umysł przekonuje nas o czymś, co nie jest prawdą. Te irracjonalne myśli i przekonania wpływają na nasze emocje i zachowania. Na przykład, Artur, student, ciągle czuje, że nie jest tak inteligentny jak jego koledzy z klasy. Mimo że osiąga przyzwoite wyniki, skupia się na momentach, kiedy mu się nie powiodło, co prowadzi do przekonania, że jest beznadziejny w nauce. To klasyczny przykład „filtrowania”, gdzie Artur filtruje pozytywne aspekty swoich wyników i powiększa te negatywne.

Perfekcjonizm i strach przed porażką

Perfekcjonizm to kolejna cecha psychologiczna, która może sprawić, że ktoś poczuje się nieadekwatny. Sylwia, graficzka, nieustannie pracuje nad swoimi projektami. Nigdy nie jest zadowolona ze swojej pracy, zawsze znajduje w niej wady. Jej strach przed porażką i pragnienie stworzenia doskonałej pracy paraliżują ją, często powodując opóźnienia w dostarczaniu projektów i niezadowolenie wśród klientów. Ten cykl wzmacnia jej przekonanie, że nie jest wystarczająco dobra.

Porównania społeczne

Z rozwojem mediów społecznościowych łatwiej niż kiedykolwiek porównywać się z innymi. Norbert, młody profesjonalista, często przegląda swoje konto na LinkedIn i czuje się zniechęcony, widząc zawodowe osiągnięcia swoich rówieśników. To ciągłe porównywanie, które psychologowie nazywają „porównaniem w górę”, sprawia, że Norbert czuje się gorszy i nieudany, mimo że poczynił znaczące postępy w swojej karierze.

Mentalność stała vs. mentalność wzrostu

Albert, początkujący przedsiębiorca, doświadczył kilku porażek w swoich przedsięwzięciach biznesowych. Jednak w przeciwieństwie do Norberta, Albert traktuje te porażki jako okazje do nauki i rozwoju. Ta różnica w podejściu, opisana przez psycholog Carol Dweck, pokazuje, jak mentalność wzrostu może prowadzić do odporności i pozytywnego obrazu siebie, podczas gdy mentalność stała może uwięzić kogoś w cyklu wątpliwości i rozpaczy.

Wczesne doświadczenia i samoocena

Dzieciństwo i wczesne doświadczenia życiowe znacząco kształtują naszą samoocenę. Ariana, która dorastała w krytycznym domu, często słyszała, że nie jest wystarczająco dobra. Te wczesne komunikaty przyczyniły się do niskiej samooceny, która teraz objawia się w jej dorosłym życiu, sprawiając, że wierzy, że jest niewystarczająca w swoich rolach matki i żony.

Praktyczne kroki do przezwyciężenia tych uczuć

  1. Świadomość i identyfikacja: Rozpoznaj i zidentyfikuj zniekształcenia poznawcze. Prowadzenie dziennika może pomóc śledzić myśli i wzorce.

  2. Wyzwanie i zastąpienie: Kwestionuj te irracjonalne przekonania i zastępuj je bardziej zrównoważonymi myślami. Elżbieta, terapeutka, pomaga swoim klientom praktykować to przez techniki poznawczo-behawioralne.

  3. Ustalanie realistycznych celów: Podobnie jak Sylwia, ustalanie osiągalnych i realistycznych celów może zapobiegać uczuciom porażki.

  4. Zmiana mentalności: Zachęcaj do mentalności wzrostu. Zastanów się, czego można się nauczyć z każdego doświadczenia, zamiast postrzegać je jako porażkę.

  5. Poszukiwanie profesjonalnej pomocy: Czasami rozmowa z psychologiem może zapewnić narzędzia i wsparcie potrzebne do przezwyciężenia tych głęboko zakorzenionych uczuć.

Podsumowanie

Mieć wrażenie, że jest się beznadziejnym we wszystkim, to przytłaczające i często izolujące doświadczenie. Jednak dzięki zrozumieniu psychologicznych mechanizmów stojących za tym uczuciem i aktywnemu działaniu na rzecz ich przeciwdziałania, można zacząć postrzegać siebie w bardziej pozytywnym świetle i osiągnąć bardziej satysfakcjonujące życie.